PHỔ BIẾN THỂ GEN LRRK2 TRÊN BỆNH NHÂN PARKINSON KHỞI PHÁT SỚM TRÍCH XUẤT TỪ DỮ LIỆU GIẢI TRÌNH TỰ HỆ GEN MÃ HÓA

Ma Thị Huyền Thương; Hoàng Thị Dung; Vũ Phương Nhung; Trần Thị Bích Ngọc; Lê Thành Nam; Lê Ngọc Minh; Lê Vũ Bảo Trang; Trần Ngọc Tài; Nguyễn Đức Thuận; Nguyễn Đăng Tôn

doi:10.34238/tnu-jst.13162

PHỔ BIẾN THỂ GEN LRRK2 TRÊN BỆNH NHÂN PARKINSON KHỞI PHÁT SỚM TRÍCH XUẤT TỪ DỮ LIỆU GIẢI TRÌNH TỰ HỆ GEN MÃ HÓA

Thông tin bài báo

Ngày nhận bài: 02/07/25 Ngày hoàn thiện: 30/10/25 Ngày đăng: 31/10/25

Các tác giả

1. Ma Thị Huyền Thương, Viện Sinh học - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam
2. Hoàng Thị Dung, Bệnh viện Quân Y 103 - Học viện Quân Y
3. Vũ Phương Nhung, Viện Sinh học - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam
4. Trần Thị Bích Ngọc, Viện Sinh học - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam
5. Lê Thành Nam, Viện Sinh học - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam
6. Lê Ngọc Minh, Viện Sinh học - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam
7. Lê Vũ Bảo Trang, Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội
8. Trần Ngọc Tài, Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh
9. Nguyễn Đức Thuận, Bệnh viện Quân Y 103 - Học viện Quân Y
10. Nguyễn Đăng Tôn , Viện Sinh học - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam

Tóm tắt

Gen LRRK2 (leucin-rich repeat kinase 2) là một trong những gen phổ biến nhất và được quan tâm hàng đầu trong các nghiên cứu di truyền liên quan đến Parkinson. Các biến thể gen LRRK2 không chỉ đóng vai trò là nguyên nhân gây bệnh mà còn tham gia như một yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến Parkinson đã được chứng minh. Trong nghiên cứu này, các biến thể gen LRRK2 được sàng lọc và đánh giá dựa trên dữ liệu hệ gen mã hóa sẵn có của 97 bệnh nhân khởi phát sớm người Việt Nam. Kết quả chỉ ra không có biến thể LRRK2 nào được xem là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến bệnh ở những bệnh nhân này. Thay vào đó, các biến thể liên quan làm tăng hoặc giảm nguy cơ mắc Parkinson đã được báo cáo trước đây ở quần thể người châu Á được tìm thấy, bao gồm G2385R, R1628P, S1647T, A419V, R1398H và N551K. Đặc biệt, một trường hợp mang cả biến thể nguy cơ R1628P và kiểu gen bảo vệ N551K-R1398H-K1423K đã được xác định. Tổng kết lại, đây là một nghiên cứu tương đối đầy đủ về phổ biến thể gen LRRK2 ở nhóm Parkinson khởi phát sớm người Việt Nam, giúp bổ sung thêm vào cơ sở dữ liệu biến thể liên quan cũng như hình thành bức tranh khái quát về các cảnh báo có thể có ở cấp độ phân tử trong nhóm bệnh này.

Từ khóa

LRRK2; Parkinson; Parkison khởi phát sớm; Biến thể nguy cơ; Biến thể bảo vệ

Toàn văn:

PDF

Tài liệu tham khảo

[1] L. V. Kalia and A. E. Lang, "Parkinson's disease," Lancet, vol. 386, no. 9996, pp. 896-912, Aug. 29, 2015.

[2] J. Jankovic and E. K. Tan, "Parkinson's disease: etiopathogenesis and treatment," J. Neurol Neurosurg Psychiatry, vol. 91, no. 8, pp. 795-808, Aug. 2020.

[3] E. Tolosa, A. Garrido, S. W. Scholz, and W. Poewe, "Challenges in the diagnosis of Parkinson's disease," Lancet Neurol, vol. 20, no. 5, pp. 385-397, May 2021.

[4] S. Y. Pang et al., "The interplay of aging, genetics and environmental factors in the pathogenesis of Parkinson's disease," Transl Neurodegener, vol. 8, 2019, Art. no. 23.

[5] C. Blauwendraat, M. A. Nalls, and A. B. Singleton, "The genetic architecture of Parkinson's disease," Lancet Neurol, vol. 19, no. 2, pp. 170-178, Feb. 2020.

[6] X. S. Zeng, W. S. Geng, J. J. Jia, L. Chen, and P. P. Zhang, "Cellular and Molecular Basis of Neurodegeneration in Parkinson Disease," Front Aging Neurosci, vol. 10, 2018, Art. no. 109.

[7] J. O. Day and S. Mullin, "The Genetics of Parkinson's Disease and Implications for Clinical Practice," Genes (Basel), vol. 12, no. 7, Jun. 30, 2021, Art. no. 1006.

[8] A. Karimi-Moghadam, S. Charsouei, B. Bell, and M. R. Jabalameli, "Parkinson Disease from Mendelian Forms to Genetic Susceptibility: New Molecular Insights into the Neurodegeneration Process," Cell Mol. Neurobiol, vol. 38, no. 6, pp. 1153-1178, Aug. 2018.

[9] I. F. Mata, W. J. Wedemeyer, M. J. Farrer, J. P. Taylor, and K. A. Gallo, "LRRK2 in Parkinson's disease: protein domains and functional insights," Trends Neurosci, vol. 29, no. 5, pp. 286-293, May 2006.

[10] R. E. Drolet, J. M. Sanders, and J. T. Kern, "Leucine-rich repeat kinase 2 (LRRK2) cellular biology: a review of recent advances in identifying physiological substrates and cellular functions," J. Neurogenet, vol. 25, no. 4, pp. 140-151, Dec. 2011.

[11] D. S. Williamson et al., "Design of Leucine-Rich Repeat Kinase 2 (LRRK2) Inhibitors Using a Crystallographic Surrogate Derived from Checkpoint Kinase 1 (CHK1)," J. Med Chem, vol. 60, no. 21, pp. 8945-8962, Nov. 9, 2017.

[12] R. D. Mills, T. D. Mulhern, H. C. Cheng, and J. G. Culvenor, "Analysis of LRRK2 accessory repeat domains: prediction of repeat length, number and sites of Parkinson's disease mutations," Biochem Soc. Trans., vol. 40, no. 5, pp. 1086-1089, Oct. 2012.

[13] R. K. Lesniak, R. J. Nichols, M. Smith, and T. J. Montine, "Targeting LRRK2 mutations in Parkinson's disease," Future Med Chem, vol. 14, no. 16, pp. 1167-1170, Aug. 2022.

[14] Q. Rui, H. Ni, D. Li, R. Gao, and G. Chen, "The Role of LRRK2 in Neurodegeneration of Parkinson Disease," Curr Neuropharmacol, vol. 16, no. 9, pp. 1348-1357, 2018.

[15] J. Lake et al., "Coding and Noncoding Variation in LRRK2 and Parkinson's Disease Risk," Mov. Disord, vol. 37, no. 1, pp. 95-105, Jan 2022.

[16] T. N. Nguyen et al., "Identifying mutation in LRRK2 gene in Parkinson's patients," Journal of Medical Research, vol. 151, no. 3, pp. 18-25, 2022.

[17] M. D. Do et al., "Clinical and genetic analysis of Vietnamese patients diagnosed with early-onset Parkinson's disease," Brain Behav, vol. 13, no. 4, Apr. 2023, Art. no. e2950.

[18] R. B. Postuma et al., "MDS clinical diagnostic criteria for Parkinson's disease," Mov. Disord., vol. 30, no. 12, pp. 1591-1601, Oct 2015.

[19] M. M. Hoehn and M. D. Yahr, "Parkinsonism: onset, progression and mortality," Neurology, vol. 17, no. 5, pp. 427-442, May 1967.

[20] C. G. Goetz et al., "Movement Disorder Society-sponsored revision of the Unified Parkinson's Disease Rating Scale (MDS-UPDRS): Process, format, and clinimetric testing plan," Mov. Disord., vol. 22, no. 1, pp. 41-47, Jan. 2007.

[21] S. Richards et al., "Standards and guidelines for the interpretation of sequence variants: a joint consensus recommendation of the American College of Medical Genetics and Genomics and the Association for Molecular Pathology," Genet. Med., vol. 17, no. 5, pp. 405-424, May 2015.

[22] O. A. Ross et al., "Association of LRRK2 exonic variants with susceptibility to Parkinson's disease: a case-control study," Lancet Neurol, vol. 10, no. 10, pp. 898-908, Oct. 2011.

[23] H. Pan et al., "Genome-wide association study using whole-genome sequencing identifies risk loci for Parkinson's disease in Chinese population," NPJ Parkinsons Dis., vol. 9, no. 1, Feb. 9, 2023, Art. no. 22.

[24] K. Li et al., "LRRK2 A419V variant is a risk factor for Parkinson's disease in Asian population," Neurobiol Aging, vol. 36, no. 10, pp. 2908 e11-15, Oct. 2015.

[25] X. Guo, X. Li, X. Ge, and S. Tong, "Audiovisual congruency and incongruency effects on auditory intensity discrimination," Neurosci Lett, vol. 584, pp. 241-246, Jan. 1, 2015.

[26] Y. R. Wu et al., "LRRK2 A419V is not associated with Parkinson's disease in different Chinese populations," PLoS One, vol. 7, no. 7, 2012, Art. no. e36123.

[27] A. A. Gopalai et al., "LRRK2 N551K and R1398H variants are protective in Malays and Chinese in Malaysia: A case-control association study for Parkinson's disease," Mol. Genet Genomic Med., vol. 7, no. 11, Nov. 2019, Art. no. e604.

[28] C. P. Zabetian et al., "LRRK2 mutations and risk variants in Japanese patients with Parkinson's disease," Mov Disord, vol. 24, no. 7, pp. 1034-1041, May 15, 2009.

[29] J. M. Kim et al., "The LRRK2 G2385R variant is a risk factor for sporadic Parkinson's disease in the Korean population," Parkinsonism Relat. Disord., vol. 16, no. 2, pp. 85-88, Feb. 2010.

[30] G. Piccoli et al., "Leucine-rich repeat kinase 2 binds to neuronal vesicles through protein interactions mediated by its C-terminal WD40 domain," Mol. Cell Biol., vol. 34, no. 12, pp. 2147-2161, Jun. 2014.

[31] M. D. P. Carrion et al., "The LRRK2 G2385R variant is a partial loss-of-function mutation that affects synaptic vesicle trafficking through altered protein interactions," Sci. Rep., vol. 7, no. 1, Jul. 14, 2017, Art. no. 5377.

[32] P. Wong, W. Y. Ho, Y. C. Yen, E. Sanford, and S. C. Ling, "The vulnerability of motor and frontal cortex-dependent behaviors in mice expressing ALS-linked mutation in TDP-43," Neurobiol Aging, vol. 92, pp. 43-60, Aug, 2020.

[33] C. Paisan-Ruiz et al., "Testing association between LRRK2 and Parkinson's disease and investigating linkage disequilibrium," J, Med, Genet,, vol. 43, no. 2, Feb. 2006, Art. no. e9.

[34] E. K. Tan et al., "Multiple LRRK2 variants modulate risk of Parkinson disease: a Chinese multicenter study," Hum Mutat, vol. 31, no. 5, pp. 561-568, May 2010.

[35] Y. R. Wu et al., "Genetic variants of LRRK2 in Taiwanese Parkinson's disease," PLoS One, vol. 8, no. 12, 2013, Art. no. e82001.

[36] C. H. Lin, R. M. Wu, C. H. Tai, M. L. Chen, and F. C. Hu, "Lrrk2 S1647T and BDNF V66M interact with environmental factors to increase risk of Parkinson's disease," Parkinsonism Relat Disord, vol. 17, no. 2, pp. 84-88, Feb. 2011.

[37] Y. Zheng et al., "Confirmation of LRRK2 S1647T variant as a risk factor for Parkinson's disease in southern China," Eur. J. Neurol, vol. 18, no. 3, pp. 538-540, Mar. 2011.

[38] L. Shu, Y. Zhang, Q. Sun, H. Pan, and B. Tang, "A Comprehensive Analysis of Population Differences in LRRK2 Variant Distribution in Parkinson's Disease," Front Aging Neurosci, vol. 11, 2019, Art. no. 13.

[39] T. Ikezu, L. Koro, B. Wolozin, F. A. Farraye, A. J. Strongosky, and Z. K. Wszolek, "Crohn's and Parkinson's Disease-Associated LRRK2 Mutations Alter Type II Interferon Responses in Human CD14(+) Blood Monocytes Ex Vivo," J Neuroimmune Pharmacol, vol. 15, no. 4, pp. 794-800, Dec. 2020.

[40] V. M. Fava et al., "A Missense LRRK2 Variant Is a Risk Factor for Excessive Inflammatory Responses in Leprosy," PLoS Negl. Trop. Dis., vol. 10, no. 2, Feb. 2016, Art. no. e0004412.

[41] M. G. Heckman et al., "LRRK2 exonic variants and risk of multiple system atrophy," Neurology, vol. 83, no. 24, pp. 2256-2261, Dec. 9, 2014.

DOI: https://doi.org/10.34238/tnu-jst.13162

Các bài báo tham chiếu

Hiện tại không có bài báo tham chiếu



Ghi nhớ