ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI VÀ TRÌNH TỰ MỘT SỐ GEN PHÂN LOẠI  CỦA LAN HÀI CẢNH (Paphiopedilum canhii) THU THẬP TẠI LÀO

Nguyễn Thị Hải Yến; Đỗ Tiến Phát; Chu Hoàng Mậu

doi:10.34238/tnu-jst.6506

ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI VÀ TRÌNH TỰ MỘT SỐ GEN PHÂN LOẠI CỦA LAN HÀI CẢNH (Paphiopedilum canhii) THU THẬP TẠI LÀO

Thông tin bài báo

Ngày nhận bài: 14/09/22 Ngày hoàn thiện: 19/10/22 Ngày đăng: 26/10/22

Các tác giả

1. Nguyễn Thị Hải Yến , Trường Đại học Khoa học – ĐH Thái Nguyên
2. Đỗ Tiến Phát, Viện Công nghệ Sinh học - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam; Học viện Khoa học và Công nghệ - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam
3. Chu Hoàng Mậu, Trường Đại học Sư phạm - ĐH Thái Nguyên

Tóm tắt

Paphiopedilum là một chi nổi bật của nhóm lan Hài, đây là một chi nhỏ nhưng có hệ thống phân loại phức tạp với nhiều quan điểm khác nhau. Paphiopedilum canhii phát hiện năm 2010 và được coi là loài đặc hữu của Việt Nam. Các nghiên cứu về loài Paphiopedilum canhii cho thấy vị trí phân loại rất riêng biệt của chúng. Để phân loại chính xác loài này, người ta đã phải sử dụng nhiều tiêu chí kết hợp. Hiện nay, ngoài phương pháp phân loại truyền thống bằng hình thái, thì phương pháp phân loại bằng chỉ thị phân tử đã phát triển và thể hiện nhiều ưu điểm khi sử dụng cho các nghiên cứu phân loại học. Bài báo này trình bày kết quả phân tích hình thái thực vật của lan Hài Cảnh thu thập tại Lào; đồng thời xác định và phân tích 5 trình tự gen phân loại matK, rbcL, rpoC1, ITS và trnH-psbA. Kết quả phân tích cho thấy, hai chỉ thị ITS và trnH-psbA phù hợp khi nghiên cứu phân loại lan Hài, cây phân loại của chúng phản ánh rõ mối quan hệ họ hàng của các loài trong các tổ, phân chi đúng với hệ thống phân loại bằng hình thái. Ba chỉ thị matK, rbcL, rpoC1 cho kết quả phân nhóm pha trộn giữa các tổ và phân chi.

Từ khóa

Hình thái; Paphiopedilum canhii; Gen phân loại; Lào; Tổ; Phân chi

Toàn văn:

PDF

Tài liệu tham khảo

[1] L. Averyanov, C. Phillip, K. L. Phan, and T. H. Nguyen, Slipper Orchids of Vietnam. With an Introduction to the Flora of Vietnam, Royal Botanic Gardens, Kew. Compass Press Limited, p. 308, ISBN 1 84246 047 1, 2003.

[2] L. Averyanov, P. Cribb, K. L. Phan, and T. H. Nguyen, Slipper Orchids of Vietnam, Bird Life, Royal Botanic Gardens KEW, World Bank: Ho Chi Minh City, Vietnam, 2004.

[3] L. Averyanov, “The Orchids of Vietnam, Illustrated survey. Part 2. Subfamily Orchidoideae,” Turczaninowia, vol. 13, no. 2, pp. 5-98, 2010.

[4] G. J. Braem and G. R. Gruss, “Paphiopedilum subgenus Megastaminodium Braem & Gruss, a new subgenus to accommodate Paphiopedilum canhii,” Orchid Dig., vol. 76, pp. 32-35, 2011.

[5] L. Averyanov, V. T. Pham, K. L. Phan, T. H. Nguyen, X. C. Chu, T. V. Nguyen, and Q. H. Nguyen, “Paphiopedilum canhii – from Discovery to Extinction,” Orchid Planet, vol. 24, pp. 16-44, 2011a.

[6] L. Averyanov, K. L. Phan, T. H. Nguyen, X. C. Chu, and T. V. Nguyen, “Assessment of Current Natural Status of Critically Endangered Species - Paphiopedlum canhii for its Conservation,” Unpublished report for The Rufford Small Grant Foundation & Chicago Zoological Society, Chicago Board of Trade Endangered Species Fund, 2011b.

[7] L. Averyanov, “New and rare orchids (Orchidaceae) in the flora of Cambodia and Lao PDR,” Turczaninovia, vol. 16, no. 4, pp. 26-46, 2013.

[8] G. J. Braem and O. Gruss, “Paphiopedilum megastaminodum G.J. Braem & O. Gruss. A new Subgenus to Accommodate Paphiopedilum canhii,” Orchid Digest, vol. 75, no. 3, pp. 164-165, 2011.

[9] M. Gorniak, D. L. Szlachetko, A. K. Kowalkowska, J. Bohdanowicz, and X. C. Chu, “Taxonomic placement of Paphiopedilum canhii (Cypripedioideae; Orchidaceae) based on cytological, molecular and micromorphological evidence,” Mol Phylogenet Evol, vol. 70, pp. 429-441, 2014.

[10] M. Bolson, E. Smidt, C. de, M. L. Brotto, and V. Silva‑Pereira, “ITS and trnH‑psbA as efficient DNA Barcodes to identify threatened commercial woody angiosperms from southern Brazilian Atlantic rainforests,” PLOS ONE, vol. 10, 2015, Art. no. e0143049, doi: 10.1371/journal.pone.0143049.

[11] P. M. Hollingsworth, L. L. Forrest, and J. L. Spouge, “A DNA barcode for land plants,” Proc Natl Acad Sci USA, vol. 106, pp. 12794-12797, 2009.

[12] H. T. Vu, A. K. Tran, Q. L. Vu, L. Le, C. H. Pham, and H. D. Tran, “Genetic characteristics of the endemic orchid species Paphiopedilum delenatii in Vietnam,” Viet Nam Journal of sciensce and Techology, vol. 5, pp. 60-64, 2019.

[13] G. G. Collins and R. H. Symons, “Extraction of nuclear DNA from grape vine leaves by modified procedure,” Plant Mol Bio Rept, vol. 10, pp. 233-235, 1992.

[14] K. Tamura and M. Nei, “Estimation of the number of nucleotide substitutions in the control region of mitochondrial DNA in humans and chimpanzees,” Molecular Biology and Evolution, vol. 10, pp. 512-526, 1993.

[15] A. L. Dian, G. Perwitasari, S. Rohimah, T. Ratnasari, B. Sugiharto, and M. Su’udi, “DNA Barcoding of Medicinal Orchid Dendrobium discolor Lindl. Tanimbar Using rbcL and ITS genes,” Buletin Penelitian Tanaman Rempah dan Obat, vol. 31, no. 1, p. 8, 2020.

[16] P. Siripiyasing, K. Kaenratana, P. Mokkamul, T. Tanee, R. Sudmoon, and A. Chaveerach, “DNA barcoding of the Cymbidium species (Orchidaceae) in Thailand,” Afr J Agric Res, vol. 7, pp. 393-404, 2012.

[17] J. S. Kim, H. T. Kim, S. W. Son, and J. H. Kim, “Molecular identification of endangered Korean lady’s slipper orchids (Cypripedium, Orchidaceae) and related taxa,” Botany, vol. 93, pp. 603-610, 2015.

[18] G. S. W. Khew and T. F. Chia, “Parentage determination of Vanda Miss Joaquim (Orchidaceae) through two chloroplast genes rbcL and matK,” AoB Plants, vol. plr018, pp. 1-12, 2011, doi: 10.1093/aobpla/plr018.

[19] F. C. Ginibun, M. R. M. Saad, T. L. Hong, R. Y. Othman, N. Khalid, and S. Bhassu, “Chloroplast DNA Barcoding of Spathoglottis Species for Genetic Conservation,” Acta Hortuc, vol. 878, pp. 453-460, 2010.

[20] I. Parveen, H. K. Singh, S. Malik, S. Raghuvanshi, and S. B. Babbar, “DNA barcoding of endangered Indian Paphiopedilum species,” Mol Ecol Resour, vol. 12, pp. 82-90, 2012.

[21] H. T. Khuat, D. K. Tran, H. H. Le, D. D. Tran, and K. Tran, “Molecular Phylogeny of the Endangered Vietnamese Paphiopedilum Species Based on the Internal Transcribed Spacer of the Nuclear Ribosomal DNA,” Adv. Stud. Biol., vol. 5, pp. 337-346, 2013.

[22] H. T. Vu, Q. L. Vu, T. D. Nguyen, N. Tran, T. C. Nguyen, P. N. Luu, D. D. Tran, T. K. Nguyen, and L. Le, “Genetic Diversity and Identification of Vietnamese Paphiopedilum Species Using DNA Sequences,” Biology, vol. 9, no. 1, p. 9, 2020, doi: 10.3390/biology901000.

[23] T. H. Y. Nguyen, X. Q. Ngo, D. T. Nguyen, T. P. Do, and H. M. Chu, “A study on the coretation between DNA markers and morphology characteristics for identification of Paphiopedilum helenae Aver. of Viet Nam,” TNU Journal of Science and Technology, vol. 227, no. 05, pp. 178-185, 2022.

[24] T. H. Y. Nguyen, X. Q. Ngo, D. T. Nguyen, and T. P. Do, “Morphologycal characteristic and DNA trnH-psbA gene sequence in the taxonomy of P. hirsutissimun,” TNU Journal of Science and Technology, vol. 226, no. 14, pp. 153-160, 2021.

DOI: https://doi.org/10.34238/tnu-jst.6506

Các bài báo tham chiếu

Hiện tại không có bài báo tham chiếu



Ghi nhớ