MÔ TẢ HÌNH THÁI ĐÁ TAI CỦA 22 LOÀI CÁ VÂY TIA (CHORDATA: ACTINOPTERYGII) TẠI VƯỜN QUỐC GIA XUÂN THỦY, TỈNH NINH BÌNH

Đỗ Thị Ngọc Ánh; Vũ Thị Thùy Trang; Hoàng Thị Hoa; Trần Đức Hậu

doi:10.34238/tnu-jst.12208

MÔ TẢ HÌNH THÁI ĐÁ TAI CỦA 22 LOÀI CÁ VÂY TIA (CHORDATA: ACTINOPTERYGII) TẠI VƯỜN QUỐC GIA XUÂN THỦY, TỈNH NINH BÌNH

Thông tin bài báo

Ngày nhận bài: 04/03/25 Ngày hoàn thiện: 14/08/25 Ngày đăng: 14/08/25

Các tác giả

1. Đỗ Thị Ngọc Ánh, Trường Đại học Văn Lang
2. Vũ Thị Thùy Trang, Trường THCS Quang Trung, tỉnh Ninh Bình
3. Hoàng Thị Hoa, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
4. Trần Đức Hậu , Trường Đại học Sư phạm Hà Nội

Tóm tắt

Đá tai (otolith) có hình thái đặc trưng cho từng loài, do đó là đặc điểm lý tưởng được sử dụng để định loại cá. Tuy nhiên, hiểu biết về hình thái otolith của cá xương vẫn còn hạn chế trên thế giới cũng như tại Việt Nam. Nghiên cứu này phân tích 67 mẫu của 22 loài cá vây tia thu thập bằng lưới bát quái năm 2019 tại Vườn quốc gia Xuân Thủy (tỉnh Ninh Bình) nhằm mô tả đặc điểm hình thái đá tai. Kết quả nghiên cứu đã mô tả chi tiết đá tai của 22 loài thuộc 15 họ và 9bộ, trong đó 12 loài là dẫn liệu mới cho thế giới và 10 loài mới được ghi nhận tại Việt Nam. Dữ liệu cho mỗi loài bao gồm hình ảnh đá tai, mô tả đặc điểm hình thái đặc trưng và so sánh với các loài cùng giống, họ hoặc cùng loài ở khu vực khác. Trong cùng một bộ, họ, giống, hình thái đá tai có xu hướng tương đồng, nhưng cấu tạo chi tiết có sự khác biệt rõ giữa các loài ngay cả trong cùng một giống. Những kết quả này khẳng định đặc điểm hình thái đặc trưng theo loài của xương tai và cung cấp nguồn dữ liệu tin cậy cho việc định danh cá tại khu vực nghiên cứu, từ đó hỗ trợ phân loại chính xác và làm cơ sở khoa học để đề xuất các chiến lược bảo tồn phù hợp, đặc biệt đối với các loài cá quý hiếm, đặc hữu hoặc đang bị đe dọa.

Từ khóa

Hình thái saggitae; Đa dạng; Cá vây tia; Rừng ngập mặn; Miền Bắc Việt Nam

Toàn văn:

PDF (English)

Tài liệu tham khảo

[1] A. N. Popper and Z. Lu, “Structure–function relationships in fish otolith organs,” Fish Res, vol. 46, no. 1–3, pp. 15–25, 2000.

[2] A. N. Popper, J. Ramcharitar, and S. E. Campana, “Why otoliths? Insights from inner ear physiology and fisheries biology,” Mar. Freshw Res., vol. 56, no. 5, pp. 497–504, 2005.

[3] M. Ghanbarifardi, C. Gut, Z. Gholami, H. R. Esmaeili, C. Gierl, and B. Reichenbacher, “Possible link between the structure of otoliths and amphibious mode of life of three mudskipper species (Teleostei: Gobioidei) from the Persian Gulf,” Zool Middle East, vol. 66, no. 4, pp. 311–320, 2020.

[4] N. T. Pham, D. H. Tran, and V. Q. Nguyen, “An initial overview of ecosystem services from mangrove forests in Viet Nam,” HNUE Journal of Science, vol. 66, no. 4F, pp. 31–40, 2021.

[5] T. T. N. Hoang, T. H. Ho, and X. Le, “Biological diversity in Xuan Thuy National Park, Nam Dinh Province,” in Proceedings of the 5th National Scientific Conference on Ecology and Biological Resources, Hanoi, Vietnam: Agriculture Publishing House, 2013, pp. 587–594.

[6] V. L. Pham, H. N. Chu, T. T. H. Dang, H. H. Nguyen, and D. H. Tran, “Additional data on species diversity of gobies (Actinopteri: Gobiiformes) in Xuan Thuy National Park, Nam Dinh Province,” HNUE Journal of Science, vol. 132, no. 1B, pp. 49–58, 2023.

[7] D. H. Tran, T. T. Nguyen, and T. T. D. Nguyen, “Morphological variations of otolith in larvae and juveniles of sand whiting Sillago sihama (Forssakal, 1775) collected in the Tien Yen estuary, Quang Ninh,” in Proceedings of the 5th National Scientific Conference on Ecology and Biological Resources, Natural Science and Technic Publishing Houses, 2015, pp. 1378–1383.

[8] T. T. Ta, D. H. Tran, T. T. D. Nguyen, and T. T. Tran, “Diversity of otolith morphology in Nuchequula nuchalis (Temminck and Schelegel, 1845) larvae and juveniles collected in the Tien Yen estuary, Northern Vietnam,” Trop. Nat. Hist., vol. 15, no. 1, pp. 69–79, 2015.

[9] D. H. Tran, P. H. Nguyen, and M. L. Ha, “Study on otolith structure of larvae and juveniles of Tiger bass (Terapon jarbua) in Kalong estuary, Viet Nam,” in Proceedings of the 7th National Scientific Conference on Ecology and Biological Resources, Natural Science and Technical Publishing Houses, 2017, pp. 687–693.

[10] D. H. Tran, K. Mari, and M. H. Pham, “Migration patterns of two gizzard shads, Clupanodon thrissa (L., 1758) and Nematalosa nasus (Bloch, 1795,” Acta Zool. Bulg, vol. 73, no. 3, pp. 409–416, 2021.

[11] T. T. T. Vu, M. H. Pham, and D. H. Tran, “Otolith morphology diversity of nine species of gobies (Actinopterii: Gobiiformes) in the Ba Lat estuary, Vietnam,” HNUE Journal of Science, Natural Sciences, vol. 69, no. 1, pp. 103–112, 2024, doi: 10.18173/2354-1059.2024-0010.

[12] T. Nakabo, Fishes of Japan with pictorial keys to the species. English edition II, Tokai University Press, 2002.

[13] V. H. Nguyen, Freshwater fish in Vietnam, vol. 2. Agriculture Publishing House, Ha Noi, 2005.

[14] V. H. Nguyen, Freshwater fish in Vietnam, vol. 3. Agriculture Publishing House, Ha Noi, 2005.

[15] D. H. Tran et al., Fishes of the Mekong Delta, Vietnam. Can Tho University Publishing House, 2013.

[16] S. Kimura, H. Imamura, V. Q. Nguyen, and T. D. Pham, Fishes of Ha Long Bay, the World Natural Heritage Site in Northern Vietnam. Shima, Japan: Fisheries Research Laboratory, Mie University, 2018.

[17] D. H. Secor, J. M. Dean, and E. H. Laban, “Otolith removal and preparation for microstructural examination,” in Otolith microstructure examination and analysis, D. K. Stevenson and S. E. Campana, Eds., Canadian Special Publication of Fisheries and Aquatic Sciences, 1992, pp. 19–57.

[18] C. H. Lin and C. W. Chang, Otolith atlas of Taiwan fishes, National Museum of Marine Biology & Aquarium, 2012.

[19] M. I. Ghazwan, “A study of some biological aspects of Pacu Piaractus brachypomus (G. Cuvier, 1818),” Diyala Agricultural Sciences Journal, vol. 13, no. 2, pp. 10–15, 2021, doi: 10.52951/dasj.21130202.

[20] Z. Sadighzadeh, V. M. Tuset, T. Valinassab, M. R. Dadpour, and A. Lombarte, “Comparison of different otolith shape descriptors and morphometrics for the identification of closely related species of Lutjanus spp.,” the Persian Gulf. Marine Biology Research, vol. 8, no. 9, pp. 802–814, 2012, doi: 10.1080/17451000.2012.692163.

[21] I. S. N. Mirhad, M. S. Alavi-Yeganeh, and M. Nasri, “Relationships between sagittal otolith and fish dimensions in Silver sillago, Sillago sihama (Fabricius 1775) in the Persian Gulf,” Iran J. Ichthyol, vol. 10, no. 3, pp. 166–171, 2023.

DOI: https://doi.org/10.34238/tnu-jst.12208

Các bài báo tham chiếu

Hiện tại không có bài báo tham chiếu



Ghi nhớ