ẢNH HƯỞNG TỪ CHÍNH SÁCH KHAI KHẨN RUỘNG ĐẤT CỦA TRIỀU NGUYỄN ĐỐI VỚI ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG NỬA ĐẦU THẾ KỈ XIX

Bùi Hoàng Tân

doi:10.34238/tnu-jst.13213

ẢNH HƯỞNG TỪ CHÍNH SÁCH KHAI KHẨN RUỘNG ĐẤT CỦA TRIỀU NGUYỄN ĐỐI VỚI ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG NỬA ĐẦU THẾ KỈ XIX

Thông tin bài báo

Ngày nhận bài: 12/07/25 Ngày hoàn thiện: 24/09/25 Ngày đăng: 24/09/25

Các tác giả

Bùi Hoàng Tân , Trường Sư phạm - ĐH Cần Thơ

Tóm tắt

Bài báo này phân tích chính sách khai khẩn ruộng đất của triều Nguyễn tại đồng bằng sông Cửu Long trong nửa đầu thế kỉ XIX, qua đó đánh giá tác động sâu rộng của chính sách này đối với cấu trúc kinh tế - xã hội vùng đất Nam Bộ. Vận dụng phương pháp lịch sử và logic, trên cơ sở tư liệu địa bạ và sử liệu triều Nguyễn, nghiên cứu đã làm sáng tỏ các hình thức khẩn hoang bao gồm: Tự phát trong dân gian và tổ chức bởi Nhà nước dưới dạng đồn điền, mộ dân lập ấp. Kết quả nghiên cứu cho thấy, chính sách khai khẩn đã góp phần mở rộng không gian cư trú, tăng diện tích canh tác, phát triển sản xuất nông nghiệp và ổn định tình hình biên giới. Đặc biệt, chính sách này tạo ra sự chuyển biến rõ rệt trong phân bố và cơ cấu sở hữu đất đai, song cũng bộc lộ hạn chế như sự bất cân đối trong sở hữu tư, công và sự bảo thủ trong quản lý kinh tế địa phương. Thông qua kết quả nghiên cứu, bài báo cung cấp góc nhìn thực chứng về chính sách đất đai triều Nguyễn và hàm ý chính sách về quản trị đất đai và phát triển nông nghiệp bền vững tại đồng bằng sông Cửu Long hiện nay, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu và áp lực dân số.

Từ khóa

Chính sách khẩn hoang; Triều Nguyễn; Đồng bằng sông Cửu Long; Sở hữu ruộng đất; Nửa đầu thế kỉ XIX

Toàn văn:

PDF

Tài liệu tham khảo

[1] C. M. Nguyen and V. H. Duong, “The Nguyen Dynasty’s policy of reclaiming land and settling people in Southern Vietnam during the first half of the 19^th century,” Journal of Historical Studies, vol. 3, no. 274, pp. 13-19, 1994.

[2] T. T. L. Tran, “The land ownership system in Southern Vietnam from the 17^th century to the first half of the 19^th century,” Journal of Science and Technology Development, VNU-HCM, vol. 9, no. 3, pp. 21-30, 2006.

[3] V. Q. Vu, “Land policy of the Nguyen Dynasty in the first half of the 19^th century,” Xua & Nay Journal, vol. 6, no. 405, pp. 4-8, 2012.

[4] P. N. Nguyen, “Some observations on the private land ownership system in Southern Vietnam in the first half of the 19^th century: A case study of Tien Giang province,” Journal of Historical Studies, vol. 8, no. 448, pp. 31-36, 2013.

[5] V. N. Tran, “The Nguyen Dynasty’s Policy of Controlling and Consuming Rice during the Period 1802-1858,” VNU Journal of Science, vol. 29, no. 1, pp. 50-58, 2013.

[6] H. T. Bui, “Ownership situation public field-land in Ha Chau district, Ha Tien province through studying cadastral registers of Minh Mang Dynasty 17 (1836),” TNU Journal of Science and Technology, vol. 175, no. 15, pp. 3-8, 2017.

[7] H. T. Bui, N. H. Vo, and T. A. Le, “Agricultural economics in Ha Chau District, Ha Tien Province in the first half of the 19^th century through studying cadastral registers of Nguyen Dynasty (1836),” TNU Journal of Science and Technology, vol. 205, no. 12, pp. 25-32, 2019.

[8] H. T. Bui and D. B. Nguyen, “The process of establishing and enforcing national sovereignty over the land of Ha Chau (Ha Tien Province) from the 17^th century to the first half of the 19^th century,” Journal of Historical Studies, vol. 11, no. 583, pp. 15-28, 2024.

[9] X. H. Pham (Ed.) and T. T. H. Dinh, General introduction to historiography and written historical sources of Vietnamese History. Hanoi: Vietnam National University, Hanoi Publishing House, 2018.

[10] National History Office of the Nguyen Dynasty, The Unified Gazetteer of Dai Nam, vol. 5, trans. Institute of History, Hue: Thuan Hoa Publishing House, 2006.

[11] P. Langlet and T. T. Quach, Historical Atlas of the Six Southern Provinces of Vietnam from the Mid-19th to the Early 20th Century, 2001.

[12] C. B. Nguyen, X. D. Le, and D. Mac, Culture and Inhabitants of the Mekong Delta. Hanoi: Social Science Publishing House, 1990.

[13] H. T. Bui, Land ownership and agricultural economy in Southern Vietnam through Nguyen Dynasty land registers: A case study of Ha Chau district – Ha Tien province. Can Tho University Publishing House, 2019.

[14] T. L. Vu, Vietnam’s Natural Geography. Hanoi: University of Education Publisher, 2012.

[15] Q. N. Do, The Expansion of Southwestern Vietnam under the Nguyen Lords. Hanoi: National Political Publishing House, 2013.

[16] H. L. Phan, The Southern Region of Vietnam: Formation and Development, vol. 1. Hanoi: Truth National Political Publishing House, 2011.

[17] L. Huynh, Contributions to the Study of Southern Vietnam from the 17th to the 19th Century. Hanoi: Social Science Publishing House, 2000.

[18] T. T. L. Tran, Land ownership and cultivation regimes in Southern Vietnam in the first half of the 19^th century. Ho Chi Minh City: Ho Chi Minh City Publishing House, 1994.

[19] D. C. Tran (Ed.), The History of Formation and Development of Southern Vietnam (from the Beginning to 1945). Hanoi: Social Science Publishing House, 2017.

[20] National History Office of the Nguyen Dynasty, Essentials of the Minh Menh Reign, trans. Institute of History, Hue: Thuan Hoa Publishing House, 2010.

[21] National History Office of the Nguyen Dynasty, The Veritable Records of Dai Nam – First Chronicle, vol. 1, trans. Institute of History, Hanoi: Vietnam Education Publishing House, 2006.

[22] National History Office of the Nguyen Dynasty, The Veritable Records of Dai Nam, vol. 7, trans. Institute of History, Hanoi: Vietnam Education Publishing House, 2006.

[23] H. P. Vu, A study of land tenure system in Vietnam during the first half of the 19^th century. Hanoi: Social Science Publishing House, 1979.

[24] D. D. Nguyen, The public land tenure system in the history of land reclamation and village establishment in the six provinces of Southern Vietnam. Hanoi: Social Science Publishing House, 1999.

[25] D. D. Nguyen, Summary of research on the land registers of the six provinces of Southern Vietnam. Ho Chi Minh City: Ho Chi Minh City Publishing House, 1994.

[26] M. G. Vu, Vietnamese History: Tradition and Modernity. Hanoi: Vietnam National University, Hanoi Publishing House, 2015.

DOI: https://doi.org/10.34238/tnu-jst.13213

Các bài báo tham chiếu

Hiện tại không có bài báo tham chiếu



Ghi nhớ