NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM THỰC VẬT, ĐỊNH TÍNH THÀNH PHẦN HÓA HỌC VÀ HOẠT TÍNH CHỐNG OXY HÓA CỦA CAO CHIẾT ETHANOL TỪ LOÀI LẤU BA VÌ (Psychotria baviensis (Drake) Pitard)

Nguyễn Quốc Bảo; Trương Bá Vương; Phạm Văn Ngọt; Quách Văn Toàn Em; Bùi Văn Hướng; Trần Văn Chện; Đặng Văn Sơn

doi:10.34238/tnu-jst.13385

NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM THỰC VẬT, ĐỊNH TÍNH THÀNH PHẦN HÓA HỌC VÀ HOẠT TÍNH CHỐNG OXY HÓA CỦA CAO CHIẾT ETHANOL TỪ LOÀI LẤU BA VÌ (Psychotria baviensis (Drake) Pitard)

Thông tin bài báo

Ngày nhận bài: 07/08/25 Ngày hoàn thiện: 02/12/25 Ngày đăng: 03/12/25

Các tác giả

1. Nguyễn Quốc Bảo , Viện Khoa học sự sống – VAST; Học viện Khoa học và Công nghệ - VAST
2. Trương Bá Vương, Viện Khoa học sự sống – VAST; Học viện Khoa học và Công nghệ - VAST
3. Phạm Văn Ngọt, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh
4. Quách Văn Toàn Em, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh
5. Bùi Văn Hướng, Học viện Khoa học và Công nghệ - VAST; Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam - VAST
6. Trần Văn Chện, Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh
7. Đặng Văn Sơn, Viện Khoa học sự sống – VAST; Học viện Khoa học và Công nghệ - VAST

Tóm tắt

Ở Việt Nam, chi Lấu (Psychotria L.) được ghi nhận khoảng 30 loài và 1 thứ, trong đó có 9 loài có công dụng dược liệu. Nhằm xây dựng cơ sở dữ liệu về tiềm năng dược liệu của các loài khác trong chi này, một nghiên cứu về đặc điểm hình thái, giải phẫu, định tính thành phần hóa học và khả năng chống oxy hóa của cao chiết ethanol từ loài Lấu Ba Vì (Psychotria baviensis (Drake) Pitard) sử dụng phương pháp hình thái so sánh, giải phẫu và đẩy gốc tự do DPPH được thực hiện. Kết quả nghiên cứu đã ghi nhận loài P. baviensis thuộc cây bụi thấp, lá hình trứng ngược, hoa mẫu 4-5, nội nhũ trơn, giàu. Gân chính lá cong mặt dưới, hơi lồi mặt trên; Phiến lá có cấu trúc dị diện, lỗ khí dạng song bào; lông che chở đa bào phân bố mặt dưới lá; Thân sơ cấp có tiết diện bầu dục; Thân thứ cấp tiết diện tròn. Tinh thể calci oxalat bó kim phân bố rải rác trong gân chính, phiến lá, thân sơ cấp và thân thứ cấp. Bước đầu ghi nhận một số nhómhợp chất thứ cấp có trong cao chiết gồmpolyphenol, tanin, flavonoid, alkaloid, saponin, terpenoid, tinh dầu, acid hữu cơ và đường khử. Hoạt tính chống oxy hóa của cao chiết ethanol toàn phần thể hiện khá mạnh thông qua khả năng bắt gốc tự do DPPH với giá trị IC₅₀ là 68,39 µg/mL.

Từ khóa

Giải phẫu; Cao chiết; Kháng oxy hóa; Thành phần hóa học; Sơn La

Toàn văn:

PDF

Tài liệu tham khảo

[1] D. Frodin, “History and concepts of big plant gerena,” Taxon, vol. 53, pp. 741-752, 2004.

[2] M. Sangeetha and J. Banurekha, “Psychotria - An Overview,” Research J. Pharm. And Tech, vol. 13, no. 11, pp. 5484-5488, 2020.

[3] A. P. Davis, R. Govaerts, D. M. Bridson, M. Ruhsam, J. Moat, and N. A. Brummitt, “A global assessment of distribution, diversity, endemism, and taxonomic effort in the Rubiaceae,” Ann. Miss. Bot. Gard, vol. 96, pp. 68-78, 2009.

[4] POWO, “Plants of the World Online. Facilitated by the Royal Botanic Gardens, Kew,” 2025 [Online]. Available: https://powo.science.kew.org/. [Accessed July 22, 2025].

[5] H. H. Pham, An Illustrated flora of Vietnam, vol. 3. Young Publishing House, 2000, pp. 193-203.

[6] N. N. Tran, “Rubiaceae,” In Checklist of Plant Species of Vietnam, vol. 3, N. T. Ban (Eds.), Argiculture Publishing House, 2005, pp. 82-145.

[7] Q. B. Nguyen, V. T. E. Quach, Q. T. Pham, B. V. Truong, Y. Tetsukazu, T. Shuichiro, and V. S. Dang, “A new species of Psychotria (Rubiaceae) from Bidoup – Nui Ba Nation Park, Vietnam,” Phytotaxa, vol. 618, no. 2, pp. 188-194, 2023.

[8] V. T. E. Quach, V. S. Dang, V. N. Pham, B. V. Truong, N. M. T. Nguyen, Q. T. Pham, and Q. B. Nguyen, “Psychotria phuquocensis Bao, Vuong & V. S. Dang, a new species of Rubiaceae from Phu Quoc National Park, southern Vietnam,” Taiwania, vol. 69, no. 3, pp. 366-371, 2024.

[9] Q. B. Nguyen, V. S. Dang, V. T. E. Quach, and V. N. Pham, “Comfirmation of the distribution of Psychotria henryi H.Lév and Psychotria yunnanensis Hutch. in Vietnam,” Ho Chi Minh University of Education Journal of Science, vol. 21, no. 11, pp. 2126-2134, 2024.

[10] Q. B. Nguyen, B. V. Truong, Q. C. Nguyen, T. Shuichiro, V. N. Pham, V. T. E. Quach, H. D. Huynh, Q. T. Pham, and V. S. Dang, “Psychotria honbaensis, a new species of Psychotria (Rubiaceae) with bacterial nodules from Hon Ba Nature Reserve, southern Vietnam,” Phytotaxa, vol. 698, no. 4, pp. 269-276, 2025.

[11] V. C. Vo, Vietnam Medicinal Plants Dictionary, vol. 1. Medical Publishing House, 2012, pp. 1305-1309.

[12] J. Pitard, “Rubiaceae,” in Flore Génerale de L’indo-chine [General Flora of Indo-China], H. H. Lecomte, Paris Masson et Cie. Editeurs 120. Boulevard Saint Germain, Tome III, 1924, pp. 21-442.

[13] M. L. Bui and T. T. Q. Tran, “Study of microsopic characteristics and chemical components of Psychotria rubra (Lour.) Poir.,” Ho Chi Minh City Journal of Medicine, vol. 18, no. 1, pp. 185-190, 2013.

[14] T. P. L. Hoang and N. B. C. Nguyen, “Study on anti-inflammatory effect of aqueous leaf extract of Psychotria rubra (Lour.) Poir., Rubiaceae,” Nguyen Tat Thanh University Journal of Science and Technology, vol. 10, pp. 76-79, 2020.

[15] K. H. Lee, Y. M. Lin, T. S. Wu, D. C. Zhang, T. Yamagishi, T. Hayashi, I. H. Hall, J. J. Chang, R. Y. Wu, and T. H. Yang, “The cytotoxic principles of Prunella vulgaris, Psychotria serpens, and Hyptis capitata: ursolic acid and related derivatives,” Planta Medica, vol. 54, pp. 308-311, 1988.

[16] C. Z. Lin, A. Z. Wu, Y. Zhong, Y. M. Wang, G. T. Peng, X. J. Su, B. X. Liu, Y. Deng, C. C. Zhu, and C. X. Zhang, “Flavonoids from Psychotria serpens L., a herbal medicine with anti-cancer activity,” Journal of Cancer Research Updates, vol. 4, pp. 60-64, 2015.

[17] Q. B. Nguyen, V. N. Pham, V. T. E. Quach, B. V. Truong, Q. T. Pham, and V. S. Dang, “Morphological, anatomical and distribution characteristics of Psychotria adenophylla Wall. In the southern islands of Vietnam,” Thu Dau Mot University Journal of Science, vol. 67, no. 6, pp. 24-33, 2023.

[18] P. H. Tran, “Research on plant, chemical constituents and some biological effects of Psychotria prainii H. Lév.,” Ph.D. dissertation, National Institude of Medicinal Materials, 2017, pp. 248.

[19] N. T. Nguyen, Methods of Plant Research, Vietnam National University Press, Hanoi, 2007.

[20] C. K. Tran, Microscopic techniques used in botanical and herbal research. Medical Publishing House, 1981.

[21] K. P. P. Nguyen, Methods of Isolation of Organic Compounds. HCMC: Vietnam National University Publishing House, 2007.

[22] T. T. M. Nguyen, Pharmacognostic evaluation of herbal medicines, Vietnam National University Ho Chi Minh Press, 2020.

[23] S. B. Kedare and R. Singh, “Genesis and development of DPPH method of antioxidant
assay,” Journal of Food Science and Technology, vol. 48, no. 4, pp. 412-422, 2011.

[24] J. R. Mba, D. Zouheira, H. Dairou, F. S. A. Yadang, N. N. Gael, L. Ayong, J.-R. Kuiate, and G. A. Agbor, “In Vitro Antioxidant, Anti-Inflammatory, and Digestive Enzymes Inhibition Activities of Hydro-Ethanolic Leaf and Bark Extracts of Psychotria densinervia (K. Krause) Verdc,” Hindawi Advances in Pharmacological and Pharmaceutical Sciences, vol. 22, pp. 1-12, 2022.

[25] C. F. de Oliveira, F. C. M. Betim, V. B. de Oliveira, A. M. de Souza, V. B. Bobek, C. B. da Silva, S. M. W. Zanin, J. de F. G. Dias, O. G. Miguel, and M. D. Miguel, “Evaluation of antioxidant, antimicrobial, toxicological, and larvicidal activity of Psychotria fractistipula L.B. Sm., Klein & Delprete,” Ciência e Natura [Science and Nature], vol. 43, 2021, Art. no. e54.

[26] O. U. Orji, J. N. Awoke, C. Harbor, I. O. Igwenyi, O. D. Obasi, N. N. Ezeani, and C. Aloke, “Ethanol leaf extract of Psychotria microphylla rich in quercetin restores heavy metal induced redox imbalance in rats,” Heliyon, vol. 6, 2020, Art. no. e04999.

DOI: https://doi.org/10.34238/tnu-jst.13385

Các bài báo tham chiếu

Hiện tại không có bài báo tham chiếu



Ghi nhớ