PHÂN BIỆT MỘT SỐ LOÀI LAN HÀI CÓ QUAN HỆ GẦN GŨI VÀ HÌNH THÁI TƯƠNG ĐỒNG BẰNG CHỈ THỊ DNA BARCODE

Nguyễn Thị Hải Yến; Nguyễn Thị Loan; Đỗ Tiến Phát; Chu Hoàng Mậu

doi:10.34238/tnu-jst.7228

PHÂN BIỆT MỘT SỐ LOÀI LAN HÀI CÓ QUAN HỆ GẦN GŨI VÀ HÌNH THÁI TƯƠNG ĐỒNG BẰNG CHỈ THỊ DNA BARCODE

Thông tin bài báo

Ngày nhận bài: 12/01/23 Ngày hoàn thiện: 05/04/23 Ngày đăng: 13/04/23

Các tác giả

1. Nguyễn Thị Hải Yến , Trường Đại học Khoa học – ĐH Thái Nguyên
2. Nguyễn Thị Loan, Đại học Hoa Lư
3. Đỗ Tiến Phát, Viện Công nghệ Sinh học - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam
4. Chu Hoàng Mậu, Trường Đại học Sư phạm - ĐH Thái Nguyên

Tóm tắt

Paphiopedilum là một chi có độ đa dạng và phân hóa cao nhất trong phân họ lan Hài, được chia thành nhiều phân chi và section. Các loài trong cùng section có quan hệ rất gần gũi với nhau, đặc biệt có sự tương đồng về hình thái. Hiện nay, có nhiều cách tiếp cận trong việc xác định phân loại loài, từ kỹ thuật dựa trên hình thái đến phân loại bằng chỉ thị phân tử hoặc kết hợp nhiều phương pháp, trong đó DNA barcode đã phát triển và thể hiện nhiều ưu điểm. Bốn loài nghiên cứu Paphiopedilum henryanum, Paphiopedilum coccinaum, Paphiopedilum helenae và Paphiopedilum × hermannii thuộc section chuẩn (Paphiopedilum) của phân chi Paphiopedilum, là các loài có hình thái tương đồng cao. Bài báo này trình bày kết quả phân tích hình thái thực vật của 4 loài lan Hài này, đồng thời xác định và phân tích 2 trình tự DNA barcode ITS và trnH-psbA để phân loại và nhận diện chúng. Bảng kết quả phân tích hình thái có thể sử dụng để nhận diện các loài Hài trong nghiên cứu. Kết quả phân tích DNA barcode hai chỉ thị ITS và trnH-psbA cho thấy phù hợp khi nghiên cứu phân loại lan Hài, tuy nhiên không phù hợp để nhận diện từng loài nghiên cứu ngoại trừ loài lai Paphiopedilum × hermannii.

Từ khóa

Tương đồng; Paphiopedilum; Barcode; Section; Phân chi

Toàn văn:

PDF

Tài liệu tham khảo

[1] R. Dressler, The orchids: natural history and classification. Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, 1981.

[2] A. M. Pridgeon, P. J. Cribb, M. W. Chase, and F. N. Rasmussen, Genera orchidacearum, Volum 1: Apostasioideae, Cypripedioideae. Oxford University Press, 1999.

[3] L. Averyanov, C. Phillip, K. L. Phan, and T. H. Nguyen, Slipper Orchids of Vietnam, With an Introduction to the Flora of Vietnam, Royal Botanic Gardens, Kew. Compass Press Limited, p. 308, ISBN 1 84246 047 1, 2003.

[4] R. W. PembeRton, “Pollination of SliPPer orchidS (cyPriPedioideae): A review,” Lankesteriana, vol. 13, no. 1–2, pp. 65-73, 2013.

[5] L. Averyanov, “The Orchids of Vietnam, Illustrated survey. Part 2. Subfamily Orchidoideae,” Turczaninowia, vol. 13, no. 2, pp. 5-98, 2010.

[6] S. Zhu, Q. Liu, S. Qiu, J. Dai, and X. Gao, “DNA barcoding: an efficient technology to authenticate plant species of traditional Chinese medicine and recent advances,” Chinese Medicine, vol. 17, no. 112, 2022, doi: 10.1186/s13020-022-00655-y.

[7] P. M. Hollingsworth, S. W. Graham, and D. P. Little, “Choosing and using a plant DNA barcode,” PLoS ONE, vol. 6, 2011, Art. no. e19254.

[8] CBOL Plant Working Group, “A DNA barcode for land plants,” Proc Natl Acad Sci USA, vol. 106, pp. 12794–12797, 2009.

[9] X. Li, Y. Yang, R. J. Henry, M. Rossetto, Y. Wang, and S. Chen, “Plant DNA barcoding: from gene to genome,” Biol Rev Camb Philos Soc, vol. 90, pp. 157-166, 2015.

[10] M. Bolson, E. Smidt, C. de, M. L. Brotto, and V. Silva‑Pereira, “ITS and trnH‑psbA as efficient DNA Barcodes to identify threatened commercial woody angiosperms from southern Brazilian Atlantic rainforests,” PLOS ONE, vol. 10, 2015, Art. no. e0143049, doi: 10.1371/journal.pone.0143049.

[11] H. T. Vu, A. K. Tran, Q. L. Vu, L. Le, C. H. Pham, and H. D. Tran, “Genetic characteristics of the endemic orchid species Paphiopedilum delenatii in Vietnam,” Viet Nam Journal of sciensce and Techology, vol. 5, pp. 60-64, 2019.

[12] H. T. Vu, Q. L. Vu, T. D. Nguyen, N. Tran, T. C. Nguyen, P. N. Luu, D. D. Tran, T. K. Nguyen, and L. Le, “Genetic Diversity and Identification of Vietnamese Paphiopedilum Species Using DNA Sequences,” Biology, vol. 9, no. 1, p. 9, 2020, doi: 10.3390/biology901000.

[13] G. G. Collins and R. H. Symons, “Extraction of nuclear DNA from grape vine leaves by modified procedure,” Plant Mol Bio Rept, vol. 10, pp. 233-235, 1992.

[14] K. Tamura and M. Nei, “Estimation of the number of nucleotide substitutions in the control region of mitochondrial DNA in humans and chimpanzees,” Molecular Biology and Evolution, vol. 10, pp. 512-526, 1993.

[15] I. Parveen, H. K. Singh, S. Malik, S. Raghuvanshi, and S. B. Babbar, “DNA barcoding of endangered Indian Paphiopedilum species,” Mol Ecol Resour, vol. 12, pp. 82-90, 2012.

[16] Y. Y. Guo, L. Q. Huang, Z. J. Liu, and X. Q. Wang, “Promise and challenge of DNA barcoding in Venus Slipper (Paphiopedilum),” PloSone, vol. 11, no. 1, 2016, Art. no. e0146880.

[17] H. T. Khuat, D. K. Tran, H. H. Le, D. D. Tran, and K. Tran, “Molecular Phylogeny of the Endangered Vietnamese Paphiopedilum Species Based on the Internal Transcribed Spacer of the Nuclear Ribosomal DNA,” Adv. Stud. Biol., vol. 5, pp. 337-346, 2013.

[18] M. C. Rajaram, C. S. Y. Yong, J. A. Gansau and R. Go, “DNA Barcoding of Endangered Paphiopedilum species (Orchidaceae) of Peninsular Malaysia,” Phytotaxa, vol. 387, no. 2, pp. 094-104, 2019, doi: 10.11646/phytotaxa.387.2.2.

DOI: https://doi.org/10.34238/tnu-jst.7228

Các bài báo tham chiếu

Hiện tại không có bài báo tham chiếu



Ghi nhớ