TIẾP CẬN MỐI LIÊN KẾT NƯỚC – LƯƠNG THỰC VÀ TÍNH TOÁN LƯỢNG MƯA THEO CÁC KỊCH BẢN BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU CHO LƯU VỰC SÔNG BA

Phan Thị Thanh Hằng; Ngô Trà Mai

doi:10.34238/tnu-jst.12682

TIẾP CẬN MỐI LIÊN KẾT NƯỚC – LƯƠNG THỰC VÀ TÍNH TOÁN LƯỢNG MƯA THEO CÁC KỊCH BẢN BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU CHO LƯU VỰC SÔNG BA

Thông tin bài báo

Ngày nhận bài: 26/04/25 Ngày hoàn thiện: 15/07/25 Ngày đăng: 15/07/25

Các tác giả

1. Phan Thị Thanh Hằng , Viện Các Khoa học Trái đất - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam
2. Ngô Trà Mai, Viện Vật lý - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam

Tóm tắt

Lưu vực sông Ba là lưu vực lớn nhất miền Trung, đóng vai trò quan trọng trong đảm bảo an ninh lương thực cho khu vực Tây Nguyên và vùng ven biển miền Trung. Nghiên cứu này sử dụng các phương pháp Mann–Kendall, thống kê và GIS đánh giá sự biến đổi lượng mưa, mối quan hệ giữa lượng mưa và năng suất cây trồng và dự báo lượng mưa cho các tiểu lưu vực theo các kịch bản phát thải SSP1-2.6 và SSP2-4.5 trong các giai đoạn 2021-2040, 2041-2060, 2061-2080 và 2081-2100. Kết quả cho thấy biến đổi lượng mưa có tính chất phức tạp, xu hướng thay đổi không rõ ràng. Trong giai đoạn 2012-2022, lượng mưa năm có mối quan hệ tỷ lệ thuận với năng suất các loại cây lương thực, trừ lúa vụ đông xuân. Lượng mưa dự báo có xu hướng tăng dần về cuối thế kỷ 21 và theo các kịch bản phát thải, tuy nhiên mức độ gia tăng không đáng kể. Những kết quả này cung cấp cơ sở khoa học để điều chỉnh cơ cấu cây trồng và xây dựng các kịch bản tưới tiêu, góp phần đảm bảo an ninh nguồn nước và an ninh lương thực cho lưu vực sông Ba trong bối cảnh biến đổi khí hậu.

Từ khóa

Lưu vực sông Ba; CMIP6 – Kịch bản phát thải; Năng suất cây trồng; Biến đổi khí hậu; Lượng mưa

Toàn văn:

PDF

Tài liệu tham khảo

[1] M. Khorchani et al., “Long-term croplands water productivity in response to management and climate in the Western US Corn Belt,” Agricultural Water Management, vol. 291, 2024, Art. no. 108640.

[2] V. Sharma and S. Bhambota, “Strategies to Improve Crop-Water Productivity,” in Food, Energy, and Water Nexus: A Consideration for the 21^st Century, C. Ray, S. Muddu and S. Sharma (Eds.), Springer International Publishing, 2022, pp. 149-172.

[3] Vietnamese Prime Minister, Decision No. 1748/QD-TTg dated December 30^th, 2023 on Approval of the Crop Development Strategy to 2030, vision to 2050, 2023.

[4] H. T. T. Phan, “The trend of climate and runoff changes in the Ba river basin,” (in Vietnamese), Vietnam Journal of Earth Sciences, vol. 36, no. 1, pp. 31–40, 2014.

[5] M. T. Dang, L. D. Vu, and H. V. Nguyen, “Integrating hydrological, hydraulic, and reservoir regulation models in flood and inundation forecasting for the Ba River system,” (in Vietnamese), Journal of Hydro-Meteorology, vol. 5, pp. 37-43, 2013.

[6] T. D. Ngo, D. H. Luong, and S. V. Nguyen, “Ba river basin characteristics in reservoir operation and accumulated environmental assessment,” (in Vietnamese), Journal of Water Resources and Environmental Engineering, vol. 49, pp. 80-85, 2015.

[7] H. T. N. Tham, T. T. M. Pham, T. N. K. Truong, H. T. T. Nguyen, N. D. Lam, and T. V. Le, “Assessment the impacts of climate change on drought in the Ba River basin, Central Vietnam using Landsat remote sensing data,” IOP Conference Series Earth and Environmental Science, vol. 964, 2022, Art. no. 012006.

[8] T. V. Tran, H. T. Van, T. T. Ngo, L. T. P. Dang, and T. V. Phan, “Using a scenario-neutral approach to assess the impacts of climate change on flooding in the Ba River Basin, Viet Nam,” Journal of Water and Climate Change, vol. 14, no. 12, pp. 4899-4915, 2023.

[9] Gia Lai Statistical Office, Gia Lai Statistical Yearbook 2022, Statistic Publishing House, (in Vietnamese), 2023.

[10] Dak Lak Statistical Office, Dak Lak Statistical Yearbook 2022, Statistic Publishing House, (in Vietnamese), 2023.

[11] Phu Yen Statistical Office, Phu Yen Statistical Yearbook 2022, Statistic Publishing House, (in Vietnamese), 2023.

[12] WorldClim, “Historical climate data,” 2020. [Online]. Available: https://www.worldclim.org/data/ worldclim21.html. [Accessed Jan. 20, 2024].

[13] S. E. Fick and R. J. Hijmans, “WorldClim 2: new 1‐km spatial resolution climate surfaces for global land areas,” International Journal of Climatology, vol. 37, no. 12, pp. 4302–4315, 2017.

[14] T. D. Nguyen, T. D. Ngo, and Q. Desmet, “Performance evaluation and ranking of CMIP6 global climate models over Vietnam,” Journal of Water and Climate Change, vol. 14, no. 6, pp. 1831–1846, 2023.

[15] M. G. Kendall, Rank Correlation Methods. 4^th Ed., Charles Griffin, London, 1975.

[16] D. R. Helsel, D. K. Mueller, and J. R. Slack, “Computer program for the Kendall family of trend tests,” USGS Scientific Investigations Report 2005-5275, U. S. Geological Survey, Reston, VA, 2005.

[17] K. Riahi et al., “The Shared Socioeconomic Pathways and their energy, land use, and greenhouse gas emissions implications: An overview,” Global Environmental Change, vol. 42, pp. 153-168, 2017.

[18] H. T. T. Phan and A. H. Nguyen, “Spatial and temporal distributions of temperature and rainfall on tropical islands of Vietnam,” Journal of Water and Climate Change, vol. 14, no. 5, pp. 1395–1412, 2023.

[19] H. T. T. Phan et al., “Rainfall Distribution in the Srepok River Basin (Vietnam),” Ukrainian Geographical Journal, no. 1, pp. 39-46, 2025.

DOI: https://doi.org/10.34238/tnu-jst.12682

Các bài báo tham chiếu

Hiện tại không có bài báo tham chiếu



Ghi nhớ